Hołd dla ofiar Barbarki w 86. rocznicę pierwszych straceń
26 października, w deszczową niedzielę, na toruńskiej Barbarce odbyła się uroczystość patriotyczna upamiętniająca 86. rocznicę pierwszych straceń dokonanych w tym tragicznym miejscu. Asystę wojskową zapewnili żołnierze Centrum Szkolenia Wojsk Rakietowych i Artylerii w Toruniu.
Uroczystości rozpoczęły się Mszą Świętą, której przewodniczył ks. Wojciech Miszewski, proboszcz parafii św. Antoniego na Wrzosach. Homilię wygłosił prof. dr hab. Waldemar Rozynkowski, diakon stały diecezji toruńskiej. Po Eucharystii, przed Pomnikiem Pamięci Ofiar Barbarki, złożono wieńce i zapalono znicze, oddając hołd wszystkim, którzy zginęli tu z rąk niemieckich okupantów jesienią 1939 roku.
W obchodach uczestniczyli przedstawiciele władz miasta, instytucji, służb mundurowych oraz licznie zgromadzeni mieszkańcy Torunia. Pomimo chłodu i deszczu, atmosfera uroczystości była pełna zadumy i szacunku.
Uczestnicy wspominali tragiczne wydarzenia z 28 października 1939 roku, kiedy Niemcy przeprowadzili na Barbarce pierwsze egzekucje, rozpoczynając serię masowych mordów na polskiej inteligencji i elitach społecznych regionu. W lasach Barbarki zamordowano wówczas ponad 600 osób – urzędników, nauczycieli, duchownych, prawników, lekarzy, żołnierzy i policjantów z Torunia i okolic. Szacuje się, że liczba ofiar mogła sięgać nawet tysiąca.
Zbrodnia na Barbarce stanowiła część tzw. Zbrodni Pomorskiej, wymierzonej w Polaków zamieszkujących Pomorze po zajęciu tych terenów przez Niemców we wrześniu 1939 roku. W jej wyniku życie straciło około 30 tysięcy osób.
Po zakończeniu wojny, w latach 1945–1946, na Barbarce przeprowadzono ekshumacje ofiar niemieckich egzekucji. Wydobyto szczątki 87 osób, spośród których zidentyfikowano czternaście. Byli to mieszkańcy Torunia i okolic, przedstawiciele różnych środowisk – ludzie nauki, pracy i wiary – których jedyną „winą” była wierność Polsce.
Zidentyfikowani podczas ekshumacji w 1946 roku:
Wincenty Białecki, Józef Dekowski, Ludwik Dziukowski, Maria Gabryelewicz, Stanisława Jaworska, Kazimierz Jędrzejewski, Albin Madraszewski, Jan Pfitzner, Wojciech Pomykajczyk, Jan Urbański, Leon Warszewski, Jan Wąchała, Jan Wąchała (syn), Ludwik Wierzchowski.
Pomnik Pamięci Ofiar Barbarki, autorstwa Mariana Molendy, odsłonięty w 2009 roku, przedstawia klęczącego mężczyznę z opuszczoną głową i związanymi rękami – symbol cierpienia, pokory i godności ofiar. Na cokole wyryto imiona i nazwiska zidentyfikowanych osób, by ich pamięć pozostała żywa w sercach kolejnych pokoleń.
Deszcz, który towarzyszył tegorocznej uroczystości, zdawał się współuczestniczyć w modlitwie – jakby natura sama pochylała się nad miejscem, gdzie tak wielu niewinnych ludzi oddało życie za Polskę.
Tekst – Jacek Bilski
